ปลายอดม่วงน้ำจืด

ชื่อไทย

ลิ้นหมา, ยอดม่วงน้ำจืด

ชื่อสามัญ

FRESHWATER TONGUEFISH

ชื่อวิทยาศาสตร์

Cynoglossus microlepis

ถิ่นอาศัย

พบตามแม่น้ำสายต่าง ๆ ในภาคกลาง

อาหาร

กินตัวอ่อนแมลง หนอนที่อาศัยอยู่ตามหน้าดิน

ขนาด

ความยาวประมาณ 12-25 เซนติเมตร

ประโยชน์

เนื้อปลาใช้ปรุงอาหารได้

   มีรูปร่างคล้ายใบมะม่วง ตาเล็กอยู่ชิดกัน ปลายจงอยปากงุ้ม เฉพาะด้านบนท้องเล็กมาก ครีบหลัง ครีบหาง และครีบก้นยาวตลอดลำตัว ครีบหางมีปลายแหลม 

   เกล็ดเล็กมีขอบหยัก มีเส้นข้างลำตัว 3 เส้นบนลำตัวด้านบนและต่อเนื่องกันบริเวณหัว ตัวมีสีน้ำตาลอ่อนอมแดงโดยไม่มีลวดลายใด ๆ ครีบค่อนข้างใส ลำตัวด้านล่างมีสีขาว 

ขนาดที่พบเฉลี่ยประมาณ 25 เซนติเมตร ใหญ่สุดประมาณ 1 ฟุต

อาศัยตามชายฝั่งแม่น้ำที่เป็นพื้นทราย พบในตอนล่างของแม่น้ำแม่กลอง, เจ้าพระยา, บางปะกง และภาคใต้ 

พบมากในแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่จังหวัดชัยนาทจนถึงพิษณุโลก บริโภคโดยทำปลาแห้ง มีราคาขายค่อนข้างสูง และพบเลี้ยงเป็นปลาสวยงามด้วย

มีชื่อเรียกอื่นว่า "ยอดม่วง", "ยอดม่วงแม่น้ำ" หรือ "ยอดม่วงน้ำจืด" เป็นต้น

   ปลาลิ้นหมา ปลายอดม่วงน้ำจืด มี 5 ชนิด คือ Brachirus panoides, Brachirus harmandi, Achiroides leucorhynchos, Achiroides melanorhynchus และ Euryglossa siamensis ซึ่งทั้งหมดอยู่ในวงศ์ Soleidae  ปลากลุ่มนี้ อาจนำมาเป็นสัญญาณบอกเหตุของคุณภาพน้ำที่เปลี่ยนไป เช่น มีปริมาณออกซิเจนต่ำ ปริมาณของแอมโมเนียในน้ำสูง จะพบว่าปลาลิ้นหมาจะว่ายขึ้นมาบริเวณผิวน้ำก่อนปลาชนิดอื่น เป็น ปลาน้ำจืด อีกสายพันธ์ ของประเทศไทย ที่ในเวลานี้ จากการเก็บข้อมูล พบว่า จำนวน ประชากร ของปลาชนิดนี้ ตามแหล่งน้ำ ธรรมชาติ ต่างๆ ได้ลดจำนวนลงกว่า ในอดีต เป็นอย่างมาก เนื่องด้วยสาเหตุ หลายสาเหตุ เช่น การเพิ่มขึ้นของบ้านเรือน ทำให้ ปริมาณน้ำเน่าเสีย ที่ถูกปล่อยลง แหล่งน้ำ ธรรมชาติ ปรมาณเพิ่มตามไปด้วย จากสาเหตุ ที่กล่าวมา มีผลให้ ห้วย หนอง คลอง บึง เกิดการเน่าเสีย ส่งผลกระทบโดยตรง ต่อ ปลาลิ้นหมา ปลายอดม่วงน้ำจืด   เป็นปลาน้ำจืดประเภทปลาซีกเดียว รูปร่างรูปไข่คล้ายใบขนุน ลำตัวแบนบางเป็นแผ่น  ตาทั้งสองอยู่บนซีกลำตัวด้านเดียวกันจึงมีชื่อเรียกกันว่า “ปลาซีกเดียว" จากการพัฒนาและปรับตัวของปลา เพื่อให้เหมาะสมกับการดำรงชีพ ปลาชนิดนี้วัยอ่อนจะมีลำตัวซีกซ้ายและขวาเท่ากัน เมื่อเจริญเติบโตขึ้นรูปร่างของมันจะเปลี่ยนไปดังที่พบเห็นทั่วไป

   หัวเล็กนัยน์ตาทั้งสองข้างอยู่ซีกลำตัวด้านขวาและอยู่ติดกับมุมปาก จะงอยปากกลมมน ปากแคบ ฟันซี่เล็กและแหลมคมอยู่โคนขากรรไกรทั้งสองข้าง ครีบหลัง ครีบหาง และครีบก้นติดเป็นแผ่นเดียวกันเกือบทั้งลำตัว ครีบอกเส้นเล็กมาก ไม่มีครีบหูครีบท้องโผล่ขึ้นมาเป็นติ่งเล็ก ๆ พื้นลำตัวสีน้ำตาลปนเหลืองมีประสีน้ำเงินเข้มเป็นแต้มใหญ่และเล็กอยู่ตามลำตัวและครีบ ซีกซ้ายของลำตัวสีขาว ใช้ในการยึดเกาะก้อนหินและโคลนตมตามพื้นดินใต้น้ำ โดยปกติมักจะไม่เคลื่อนไหว อาหารได้แก่สัตว์น้ำหน้าดินขนาดเล็ก เช่นไส้เดือนน้ำ, ลูกกุ้ง เป็นต้น

ข้อมูล ทั่วๆไปของ ปลาลิ้นหมา ปลายอดม่วงน้ำจืด

   ลักษณะทั่วไป เป็นปลาน้ำจืดซึ่งมีรูปร่างแบนบางคล้ายใบไม้ ตาทั้งสองข้างอยู่บนซีกลำตัวด้านเดียวกัน จึงมีชื่อเรียกกันว่าปลาซีกเดียว ทั้งนี้เกิดจากการพัฒนาและปรับตัวของปลา เพื่อให้เหมาะสมกับการดำรงชีพ ปลาชนิดนี้วัยอ่อนจะมีลำตัวซีกซ้ายและขวาเท่ากัน เมื่อเจริญเติบโตขึ้นรูปร่างของมันจะเปลี่ยนไปดังที่พบเห็นทั่วไป ปลาลิ้นหมามีหัวเล็ก ปากโค้งเป็นรูปเคียว นัยน์ตาทั้งสองข้างอยู่ติดริมปากบน ครีบหลังครีบหางและครีบก้นเชื่อมติดกัน ครีบหางเล็กปลายเรียวแหลม ลำตัวซีกซ้ายเป็นสีน้ำตาล ซีกขวาสีขาวใช้ยึดเกาะติดกับก้อนหินและโคลนตมตามพื้นดินบริเวณที่มีระดับน้ำ ลึก ถิ่นอาศัย พบตามแม่น้ำสายต่าง ๆ ในภาคกลาง อาหาร กินตัวอ่อนแมลง หนอนที่อาศัยอยู่ตามดินโคลน ขนาด ความยาวประมาณ 12-25 ซ.ม. ประโยชน์ เนื้อปลาใช้ทำปลาเค็มตากแห้ง

ขอขอบคุณที่มาของภาพและบทความ:

กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์